ANAFLAKSİ
Anafilaksi ani gelişen, hayatı tehdit etme olasılığı olan aşırı duyarlılık reaksiyonudur. Bu sistemik reaksiyon aniden gelişen ve hızla ilerleyen ürtiker ve solunum sıkıntısı ile ortaya çıkar. Hemen tanı ve tedavi yapılırsa seyri iyidir. Bu ciddi reaksiyon, sistemik şok ve bazen de ölümle sonuçlanabilir. Anafilaksi, tipik olarak dakikalar içinde görülmekle birlikte, antijenle yeniden karşılaştıktan sonra 1 saat gibi geç olarak da reaksiyon ortaya çıkabilir.
Anafilaktik reaksiyonların nedeni, ağızdan alınan veya sistemik yolla maruz kalınan duyarlandırıcı bir ilaç ya da diğer herhangi bir madde olabilir. Anafilaksiye yol açan maddelerin çok küçük parçaları bile ciddi reaksiyonlara yol açabilir. Hasta daha önceden karşılaştığında herhangi bir soruna yol açmayan maddelerin kişiye daha sonradan anafilaksi yapabileceği unutulmamalıdır. Örneğin hasta önceden penisilin kullanmış ve hiçbir sorunla karşılaşmamış olsa dahi bir sonraki kullanımında penisilin ölümcül tepkiye neden olabilir.
Bu maddeler arasında serumlar, aşılar, alerjen ekstreleri, hormonlar, penisilin ve diğer antibiyotikler, sulfonamidler, salisililatlar, lokal anestetikler sayılmaktadır.
Tedavi
Anafilaksi acil bir durumdur ve hemen tedaviye başlanması gereklidir. Havayolu açıklığı sağlanmalı, gırtlak ödemine ait erken bulgular(ses kısıklığı, ıslık sesi ve nefes darlığı) gözlenmeli, soluk borusuna tüp yerleştirme veya trekeostomi (delik açma) gerekli ise uygulanmalıdır. Damar yolu açılmalı, bu arada adrenalin enjeksiyonu yapılmalıdır. Bilinen ciddi reaksiyon geçiren kişiler yanlarında adrenalin kiti taşımalıdır. Kortizon anaflaksi tedavisinde uygulanan diğer önemli bir ilaçtır. Bu arada hasta acil servise ulaştırılmalıdır.
Anaflaksiyi önlemek için hastaya bilinen alerjenlerden kaçınması söylenir, belirli bir ilaca ya da besine alerjisi olan kişi bunlardan uzak durmayı öğrenmelidir. Böcek sokmasına alerjisi olan kişi ormanlık ve açık alanda dolaşmamalıdır. Anaflaksiye aday her hasta alerjisini gösteren bir künye taşımalıdır.
Uz. Dr. Sevin Karalar
