Aids - "hiv testleri"

Okurlarımdan gelen sorular genellikle HIV’in erken tanısı konusunda oluyor.  “Cinsel Hastalıklar” konusundaki bilgilerin daha da açıklığa kavuşması amacıyla, HIV’in Antijen ve Antikorları konusuna açıklık kazandırmak gereksinimini hissetim. Bu makalemde, Hiv Testleri konusuyla ilgili bilgi vermek isterim.

1. HIV Antijen ve Antikor Testleri Ne Zaman Yapılabilir ve Farkları Nelerdir ?

Bilindiği gibi, AIDS hastalığına neden olan HIV virüsünün bir kişiye bulaşmasından hemen sonra (3 – 10 gün içinde) virüsun ya da antikorlarının ortaya çıkması olanaksızdır. Bu nedenle 3 – 10 gün içinde laboratuvarlarda yapılan testlerle, virüsün bulaşıp bulaşmadığı anlaşılamaz. Halen hemen her hastanede ve çoğu laboratuvarlarda ELISA YÖNTEMİ ile yapılan testler tarama amaçlıdır ve yalnızca HIV’e karşı vücutta oluşan antikorların varlığını araştırmaktadır. (ELİZA, HIV TESTİ DEĞİLDİR. BİR TANI YÖNTEMİDİR.)

HIV virüsüne karşı oluşan IgM antikorları,  virüsün herhangi bir yolla vücuda girişinden (şüpheli ilişkiden) itibaren en erken 2- 3 hafta sonra ortaya çıkmaya başlar. Ig G antikorları ise (virüs vücuda çok miktarda kan yolu ile girmediyse) 3 ay sonra ölçülebilir seviyeye (belki) ulaşır. Bu nedenle, hastane ve çoğu özel laboratuvarlarda Eliza Yöntemiyle yapılan testlerle genelde en erken 3 – 6 ay sonra oluşabilecek antikorlar saptanabilir. Bazen, bunların bu testlerle saptanabilmesi 6 aya kadar da uzayabilmektedir. HIV tanısının ELİZA YÖNTEMİYLE 6 haftadan önce sonuç verebilmeleri ise oldukça zor hatta olanaksızdır diyebiliriz (kan yoluyla ve çok miktarda virüs alınmadıysa).

UNUTULMAMALIDIR Kİ, HIV VİRÜSÜNE KARŞI OLUŞAN ANTİKORLAR İNSANDA AIDS HASTALIĞINA KARŞI BAĞIŞIKLIK OLUŞTURMAZ.

Şüpheli cinsel ilişkiden itibaren, daha erken sürede sonuç alabilmek için, antijen arayan testleri kullanmak gerekmektedir (ELİZA DEĞİL). Cinsel ilişkiyle olan bulaş durumlarında, virüs önce vücutta bir çoğalma dönemi geçirmekte ve bulaşdan 3 hafta kadar sonra (çok nadir olarak 15 günde) kanda HIV p24 antijeni saptanabilmektedir. Bu sırada henüz vücutta antikor cevabı ortaya çıkmaz. HIV virüsü  (yani HIV p24 antijeni), şüpheli ilişkiden 3 – 6 hafta sonra kanda yüksek düzeyde bulunur ve daha sonra düzeyi düşer. Bu dönemde HIV IgG antikorlarıhenüz ölçülebilir düzeye ulaşamadığı için HIV p24 antijenine bakılması, AIDS’te erken tanı olanağı sağlamaktadır. HIV IgM antikorları ilişkiden 1-2  hafta sonra oluşmaya başlamakta ve 90 gün sonra yerini IgG antikorlarına bırakmaktadır. HIV testlerinde IgG antikorlarının ELISA testleriyle ölçülebilir düzeye gelmeleri en erken (belki) 1.5 -3  ay sonra olabilmektedir. Bu süre, vücuda giren virüsün sayısal miktarına göre 6 ay’a kadar da uzayabilmektedir. Bu nedenle, şüpheli ilişkiden sonra, erken dönemde sonuç alabilmek için HIV p24 antijeni bakılması daha uygun olacak ve tanıyı daha erken koyabilme olanağı sağlayacaktır. 

Hem  HIV p24 antijenini, hem de HIV 1+2 antikorlarını birlikte ölçen HIV testleri geliştirilmiştir. Bu test, şüpheli ilişkiden itibaren HIV bulaşmasını daha erken ve başlangıç döneminde ortaya koyma avantajı sunmaktadırlar. Laboratuvarımızda uygulanan bu testin yapılması için, şüpheli ilişkiden sonra 3 – 4 hafta geçmesi yeterlidir (15 GÜN YETERLİ DEĞİLDİR!) Yaptığımız bu testin YÖNTEMİ ELİZA DEĞİLDİR. IgM antikorlarını da teşhis etmektedir.

2. Daha Duyarlı Bir Yöntem: HIV RNA Viral Yük Tayini.

HIV virüsünün RNA sayısının PCR Yöntemi ile izole edilerek vücuttaki miktarının saptanması, en erken ve en duyarlı sonuç veren yöntemdir.

PCR, Polimeraz Zincir Reaksiyonu, 1990’lı yıllardan sonra tanı tekniği olarak geliştirilmiştir.  Özelliği, laboratuvar ortamında üretimi güç olan hatta üretilemeyen mikroorganizmaların DNA ya da RNA’larını saptayabilmesidir.

HIV virüsü (ya da başka hastalıklara neden olan virüsler), vücutta çok az miktarda dahi bulunsa, PCR yöntemi ile genetik materyali olan RNA’ları ya da DNA’ları çoğaltılarak ve ölçülerek tanımlanabilecek duruma getirilirler. Böylece vücutta bulunan virüsün ne miktarda olduğu saptanır. HIV PCR metodu duyarlı ve özgül bir yöntemdir ve direkt olarak HIV virüsünün RNA’sını saptar. Özetle, bu test kandaki virüsün az sayıdaki RNA’sını çoğaltır ve HIV VİRÜSÜNÜN VARLIĞINI erken evrede saptar. Enfekte olmuş bir kişinin kanında virüs bulunmasına rağmen erken dönemde virüse karşı antikor oluşmamakta veya oluşan antikor saptanamamaktadır. Bu nedenle yapılan PCR testi, özellikle erken aşamada, şüpheli ilişkiden ortalama 9 – 10. günden itibaren HIV virüs tespitinde kullanılmaktadır. Şüpheli temastan 9-11 gün sonra HIV PCR testi ile virüs varlığı saptanabildiği için HIV’i en erken ortaya çıkaran yöntemdir.

PCR testi,  HIV testlerinin doğrulanması veya HIV pozitif kişilerde virüs miktarının ölçülmesi ve AIDS hastalarının tedaviye verdikleri yanıtın takibi amacıyla uygulanmaktadır.

PCR testi, HIV, Hepatit-B, Hepatit-C v.b. viral hastalıkların tanısında en güvenilir ve en hassas yöntemdir. Ancak maliyetinin diğer testlerle kıyaslanamayacak kadar yüksek olması dezavantajdır.

3. Testlerin Kıyaslanması:

Erken Sonuç Verme Durumuna Göre:

En erken sonuç vereni, PCR ile Viral Yük tayinidir (9. günden itibaren).

P24 antijen + HIV1 ve 2’nin IgG ve IgM Antikorlarını meydana çıkaran test, 21 – 28 günler arasında ya da çok daha sonrasonuç verebilmektedir.

En çok bilinen ve kullanılan ELISA antikor testi ise, en erken 8 haftadan itibaren sonuç (belki) verebilmekledir. Eliza testlerinin bu süredeki duyarlılığı çok düşük olup, genellikle 3 – 6 aydan sonra daha net sonuç verebilir.

Duyarlılık Durumu:

PCR çok duyarlı ve güvenilir bir yöntemdir.
HIV p24 Antijeni + HIV1 – 2 Antikorlarına bakan test, testin yapılış zamanına göre değişkenlik gösterir (21. Günden itibaren). Antikor (ELİZA) testinin duyarlılığı ise en erken 2 aydan sonra yükselmektedir.

Fiyatlarına Göre:

En maliyetli olanı, PCR yöntemi ile HIV Viral Yük tayinidir. HIV p24 Antijeni + HIV 1-2 IgG ve IgM antikorlarının hepsine bakan testin fiyatı; PCR’ dan ucuz, ELİZA yöntemiyle yalnızca antikor testine bakan testten biraz daha fazladır. En ucuz olanı, tarama amaçlı kullanılan HIV antikor tayini (ELİZA) testidir.  Bazı laboratuvarlarda bakılan tarak test, kart test, aglütinasyon v.b. çok ucuz olan testlerin güvenirliği hemen hemen yoktur.

Laboratuvarımızda Yapılan HIV Testi; HIV p24 antijen (HIV virüsü) ile birlikte HIV1 ve HIV2 IgG ve IgM antikorlarını ortaya çıkaran test olup, şüpheli ilişkide en erken 21 gün sonra yapılmakta ve kan alındıktan 3 saat sonra sonuç vermektedir.

Kişinin aç ya da tok gelmesi HIV TESTLERİNİ ETKİLEMEZ

PCR yöntemi ile HIV RNA Viral Yük Tayini ve HIV Doğrulama Testi konusunda da yardımcı olmaktayız.

AIDS Hakkında geniş bilgi için web sitemi ziyaret ederek AIDS-Hiv başlıklı makalemi okuyabilirsiniz.